Een intrigerende afkorting verovert stormenderhand een plek op de bier-etiketten: BA, ofwel barrel aged. Het zijn stoere jongens deze vatgerijpte bieren. Boeiende smaakbommen, maar toch subtiel, zeker als ze mochten rijpen op gebruikte whiskyvaten. Mooie kans voor de horecaondernemer om echt iets speciaals te schenken.
Tekst: Puck Kerkhoven
Herkomst barrel aged bieren
Het is nog maar pas geleden dat een bierbrouwer op het lumineuze idee kwam om zijn bier te laten rijpen op gebruikte bourbonvaten. De hoofdbrouwer van Goose Island, een brouwerij uit het Amerikaanse Chicago, vatte dit wilde plan in 1992 op, na een avondje sigaren roken en bier en bourbon drinken met een bevriende bourbonstoker. Deze stelde met plezier wat vaten beschikbaar voor het experiment. Hij had er toch meer dan genoeg, want bourbon mag bij wet alleen worden gelagerd op níeuwe vaten van Amerikaans eikenhout die (meestal) van binnen worden gebrand tot ze licht geblakerd zijn. Deze Bourbon County (Brand) Stout werd het eerste bier dat op gebruikte whiskyvaten werd gerijpt. Daarmee wordt Goose Island wel gezien als pionier op het gebied van barrel agen.
Inmiddels komt deze vatgerijpte imperial stout jaarlijks in een gelimiteerde oplage op de markt. Ieder jaar staan er rijen voor de brouwerij om deze limited edition te bemachtigen. Sterker nog, de brouwerij heeft echt iets in gang gezet, veel brouwers volgden hun voorbeeld.
Nederlandse brouwers
In Nederland raakten brouwers als Gerard van den Broek van Hertog Jan en Menno Olivier van De Molen al snel geïnspireerd. Ook zij gingen barrel agen. En met succes. Hertog Jan werkte hiervoor samen met Goose Island. Deze samenwerking leidde in 2016 tot Grand Prestige Vatgerijpt, het recept van Hertog Jan gerijpt op Amerikaanse bourbonvaten van Goose Island. Sindsdien wordt jaarlijks een nieuwe serie Vatgerijpt op de markt gebracht.
Hertog Jan blijft tot op de dag van vandaag experimenteren, ook met cognac-, rum-, jenever- en portvaten; waar ze hun hand maar op kunnen leggen. De Molen ging aan de slag met hun Russian imperial stout Hel & Verdoemenis en legde deze te rijpen op Schotse whiskyvaten van Bowmore. Het bleek een meesterzet en vele variaties volgden. Inmiddels zijn er veel meer barrel agers actief in ons land, zoals Jopen, Uiltje, vandeStreek, Frontaal, De Meester, Kees, De Bronckhorster, Moersleutel en De Pelgrim, maar ook in België, zoals De Struise Brouwers. Ze experimenteren volop met allerlei bier typen. We zagen bijvoorbeeld al BA porters, stouts tripels, saisons, zware bokken, Belgian red ale en zelfs IPA’s voorbij komen.
Smaakuitwisseling
Welke bieren komen in aanmerking voor barrel aging? Vooral stevige bieren, hoog in alcohol. Potige porters, imperial stouts en barley wines (gerstewijnen). Ze worden een tijdje - van drie maanden tot jaren - weggelegd op houten vaten waarin voorheen al een andere alcoholische drank zat, zoals Schotse whisky of Amerikaanse bourbon, maar het kan ook rode of witte wijn zijn geweest. Barrel agen doet veel met het bier.
Er vindt uiteraard smaakuitwisseling plaats met de ‘vorige alcoholische bewoner’, maar ook met het vat zelf. Dit kan zorgen voor tonen van hout, vanille, karamel en koe. Het verouderingsproces maakt het bier complexer en ronder en scherpe kantjes verdwijnen. De gebruikte vaten komen van over de hele wereld. Veel uit de Verenigde Staten, vanwege die wet die het gebruik van nieuwe vaten voor het rijpen van whisky verplicht. En van de Schotse whiskyproducenten: die zijn zuinig en doen graag aan hergebruik. Zij halen hun vaten ook weer overal vandaan, onder andere uit Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk en de Verenigde Staten.
Foodparing met barrel aged bieren
Barrel aged bieren op Schotse whiskyvaten, die komen van de eilanden of de kuststrook, hebben vaak iets ziltigs waarop je mooi kunt voortborduren. Deze bieren gaan goed samen met donkere chocolade met zeezout, lamsbout in zoutkorst en oude kaas met zuivelkristallen. Is het bier barrel aged op Amerikaanse bourbonvaten? Ga dan voor zoet; denk aan vanille, chocola, crème caramel en cheesecake. Eigenlijk zijn deze bieren al een dessert op zich!
Als je turf waarneemt in de whisky kun je aan rokerige en aardse gerechten denken. Geroosterde pompoen bijvoorbeeld, of gerookte vissoorten, pulled pork of zelfs tiramisu. ‘Neutrale’ whiskyvaten geven vooral moutigheid mee aan het bier. Daarbij gaan gepaneerde en broodgerechten goed, zoals fish and chips, kroketjes en pretzels.
Barrel aged bieren zijn duurder
Barrel agedende brouwers houden hun vatentussenhandelaar liever geheim, om de vraag en daarmee de prijs niet nóg meer op te drijven. De whiskyvaten hebben namelijk al een flink prijskaartje. De Schotse kosten ongeveer honderdvijftig euro, de Amerikaanse bourbonvaten tweehonderd euro. Barrel aging maakt het bier dus duurder; ruim een euro per liter. Niet alleen de vaten kosten trouwens geld, maar ook de opslag. De hogere prijs van het bier is dan ook best uit te leggen aan de gast.
Ze zijn overigens ook gewaarschuwd vooral niet te koop te lopen met het drankenmerk dat in het vat heeft gezeten, om een juridisch proces van de grote merken tegen hen te voorkomen.
.jpg)