Chardonnay steeds minder populair: wat is er aan de hand?

Alweer zo’n dertig jaar geleden maakte de beroemde Britse wijnschrijfster Jancis Robinson voor de BBC de documentaire Wijn. In de film, die weinig aan actualiteit heeft ingeboet, brengt ze onder meer een bezoek aan twee uiteenlopende gebieden waar de chardonnay-druif heer en meester is. In Zuid-Australië ontmoet ze een wijnmaker met een martiale snor. Met militaire precisie, veel zon, hier en daar wat kunstgrepen en de modernste apparatuur, maakt hij chardonnays waar de hele wereld verzot op is.

Hij en zijn collega’s verkopen elk jaar opnieuw miljoenen flessen. Bij de door Robinson meegebrachte Chablis – eveneens gemaakt van chardonnay – trekt de Aussie een vies gezicht. Hoezeer dit in de wijnwereld tot verdeeldheid leidt, blijkt luttele minuten later als Robinson in het beroemde Franse wijndorp Meursault staat te praten met Dominique Lafon van het legendarische wijnhuis Domaine des Comtes Lafon.

In deze omgeving zijn de weersomstandigheden iets anders dan in het loeihete Australië. Trots vertelt de grote wijnmaker hoe hij wél met respect voor de natuur te werk gaat. Het levert hem chardonnay-wijnen op, die tot de kostbaarste witte wijnen ter wereld behoren. Als Jancis Robinson hem – zonder het erbij te vertellen – een slokje Australische chardonnay laat proeven, betrekt diens gezicht. Zo snel als hij kan loopt Lafon naar buiten, om het goedje daar uit te spugen.

*De tekst gaat verder onder de foto.

Onbegrepen druif

Chardonnay is de populairste ‘witte’ druif ter wereld, maar ook de variëteit die het minst begrepen wordt. Verspreid over alle werelddelen brengt hij zowel inferieure wijnen voort als wijnen van topklasse. Ook de smaak is niet onder een noemer te vangen en varieert van vlak en saai, tot fris en mineralig. Sommige zijn delicaat en elegant. Andere weer vol, vet en romig.

In het boeket vechten citrusvruchten, vanille, boter, gebakken appel, tropisch fruit, jeneverbes, kaneel en vuursteen om de hoogste eer. Wie ooit in de gelegenheid is geweest een waarlijk grote witte bourgogne te proeven; het liefst in combinatie met iets simpels als een gehaktbal, aldus de in 2019 overleden Maastrichtse ‘bourgognefilosoof’ Henri Vojacek – zal die ervaring niet meer licht vergeten.

Luxueus gereedschap

Veel grote wijnhuizen in de Bourgogne beweren met enige ijdelheid dat ze géén chardonnay maken. Voor hen is het druivenras eerder een luxueus gereedschap dat ze gebruiken om er – met de specifieke eigenschappen van hun respectievelijke terroirs – bijvoorbeeld grands crus als Corton-Charlemagne, Chevalier-Montrachet, Bienvenues- Bâtard-Montrachet, Criots-Bâtard-Montrachet of Le Montrachet van te maken.

“Het blijft een uitdaging - maar wel een leuke - om gasten ervan te doordringen dat chardonnay veel meer is dan het slobberwijntje dat je drinkt op het terras”, zegt Marcel Swaghoven van wijnimporteur Wine Companions in Venlo. De SVH-Meestergastheer werkte vele jaren als sommelier in de tophoreca. Samen met zijn broer, SVH-Meesterkok Eric Swaghoven, runde hij jarenlang restaurant Valuas in de Noord-Limburgse stad.

Het drinken van hoge witte bourgognes is een voorrecht dat maar voor betrekkelijk weinig mensen is weggelegd. Daarnaast weet lang niet elke liefhebber precies wat hij drinkt. “Een vrouwelijke gast vroeg me eens te helpen bij het kiezen van een witte wijn”, zegt Swaghoven. “Het mocht alles zijn, zolang het maar geen chardonnay was. Nu wist ik dat ze heel erg van Meursault hield en dat ze die ook regelmatig bestelde. Toen ik haar dat vertelde, kon ze er wel om lachen.”

*De tekst gaat verder onder de foto's van Corte Aura chardonnay.

Passend wijnadvies

Helaas is lang niet iedereen in staat om gasten een passend wijnadvies te geven. “Gelet op het personeelsgebrek in de horeca geef ik vaak het advies om de wijnkaart zo simpel mogelijk te houden”, zegt Marco ten Hoopen van horecawijngroothandel Ten Hoopen Wijnen in Heemstede (binnenkort Nijmegen). “Inderdaad is het zo dat pinot grigio, verdejo en viognier op dit moment populair zijn. Van dat soort wijnen weet iedereen wel zo’n beetje wat hij ervan kan verwachten: over het algemeen zijn ze fris en speels. Voor een redelijke prijs heb je een uitstekende kwaliteit.”

Zelfs voor een goede, betaalbare Franse chardonnay – van Rully tot Meursault en alles wat daar in prijstechnisch opzicht tussenin zit - ligt dat over het algemeen wat lastiger, aldus Ten Hoopen. Maar goede bourgognes verkopen zichzelf, zegt hij. “Kenners die het zich kunnen veroorloven laten zich niet afschrikken door de prijs.” Marcel Swaghoven beaamt dit. “In sterrenrestaurants is voor de betere chardonnays, ook uit de koelere gebieden in Californië, nog altijd veel belangstelling. Vaak moeten wij bidden en smeken om een paar flesjes te mogen kopen. Vaak kan het alleen als we ook een flinke hoeveelheid van een andere wijn bestellen.”

Voor sommeliers die over een goede neus beschikken, blijft het mogelijk de hand te leggen op interessante chardonnays, om die vervolgens voor een ‘leuk’ bedrag op de kaart te zetten, benadrukken beide wijnimporteurs. Swaghoven: “Wat dat betreft blijft de bourgogne onvoorstelbaar. Datzelfde geldt voor het nukkige ‘witte’ druivenras waar de streek zijn wereldroem aan ontleent.”