Meer dan de helft van de koffies die Nederlanders in de horeca bestellen, is een koffie met melk. Welke soort melk werkt het beste in jouw zaak? En welke melk is het beste voor opschuimen? Entree maakt samen met top-barista’s Merijn Gijsbers en Rob Clarijs een overzicht van de verschillende, meest gangbare soorten.
Tekst Femke Wolthers i.s.m. Merijn Gijsbers en Rob Clarijs
Koemelk is verkrijgbaar als houdbare of verse melk. Het hoge vetpercentage zorgt voor een romige smaak en lobbige structuur: ideaal voor latte art. Je schuimt het makkelijk op (vooral de houdbare variant) en het geeft een mooie glans aan het cappuccino-oppervlak. De melk ontleent zijn smaak aan het ras van de koe, het dieet van het beest en de bewerking van de melk.
Opschuimmelk is specifiek bedoeld voor toepassing in koffie. Er zijn twee soorten verkrijgbaar: een plantaardige en een dierlijke variant. De koemelk-variant is verkrijgbaar in houdbaar en vers, de plantaardige variant alleen in houdbaar. Het is makkelijk op te schuimen dankzij de juiste verhouding tussen eiwitten en vetten. Die is ontstaan door kortstondige, hoge verhitting, waardoor hij wel iets anders smaakt dan gewone melk.
Sojamelk is de plantaardige variant van koemelk. Het heeft een ietwat notige smaak die goed samengaat met koffie. Volgens kenners is het de meest neutrale smaak op de markt. Het bevat minder suikers dan de andere ‘smaakneutrale’ variant, haver en je schuimt het makkelijk op dankzij de juiste verhouding tussen eiwitten en vetten. Sojamelk wordt gemaakt door gedroogde sojabonen in water onder te dompelen en ze vervolgens te vermalen in het water. Het is de meest voedzame melk van de plantaardige varianten.
Plantaardige havermelk opschuimen is erg makkelijk. Deze variant is perfect om latte art mee te maken. De smaak komt aardig in de buurt van koemelk. Fijne bijkomstigheid: havermelk gaat een opgeblazen gevoel tegen dankzij de grote hoeveelheid plantaardige vezels.
Amandelmelk is plantaardig en bevat weinig calorieën, vooral de ongezoete variant. Daarnaast is het koolhydraatarm (net als sojamelk) en bestaat het vooral uit water. Hierdoor is het lastig om op te schuimen (met name de ongezoete variant). De truc is om niet te veel lucht in de melk te blazen en niet verder dan 60 °C te verhitten.
Kokosmelk is plantaardig en is de vloeistof die uit de geraspte binnenkant van een bruine kokosnoot komt en heeft van nature die zoetige, kenmerkende kokossmaak. Vanwege een hoge vetinhoud is kokosmelk dik, rijk en romig. Sommigen vinden het daardoor het beste alternatief voor koemelk. Het bevat een hoop calorieën en verzadigde vetten, maar er zijn ook light-varianten verkrijgbaar. Het is een gezonde variant vanwege de hoeveelheid vitaminen en mineralen. De meeste merken, behalve de ‘For Professionals’ variant van Alpro, bevatten te weinig eiwitten om op te schuimen
Tip 1: Zorg voor 'micro-foam'
Hoe kleiner de belletjes in het schuim, des te romiger smaakt de cappuccino. Met een goed 'micro-foam' schenk je ook goede latte art. Hoe krijg je micro-foam? Door de kan continu op en neer te bewegen krijg je grove bellen. Zorg bij het opschuimen dat je eerst de melk 'stretcht' (lucht in blazen met een zacht sissend geluid) tot 37 °C. De melk moet hierbij goed rondkolken in het kannetje. Houd vanaf 37 °C de stoompijp onder het oppervlak, maar zorg wel dat de melk rond blijft kolken tot de gewenste eindtemperatuur. Als je het opschuimproces goed beheerst kun je de kan nagenoeg stil houden en krijg je de 'micro-foam' die een cappuccino een zijdezacht mondgevoel geeft.
Tip 2: Schuim nooit twee keer op
Schuim melk (zowel dierlijk of plantaardig) niet een tweede keer op. De structuur van de eiwitten is al veranderd. Dit heeft invloed op de kwaliteit van het schuim, de smaak en de textuur.
Tip 3: Zorg voor minstens één plantaardig alternatief
Zet met het oog op duurzaamheid, gezondheid, allergieën en intoleranties minimaal één plantaardig alternatief op de kaart. De kostprijs is weliswaar hoger, maar de winstmarge ook.
Tip 4: Werk met seizoensmelken
Het kan helpen om met een ‘seizoensmelk’ te werken om vernieuwing op het koffiemenu te brengen.
Tip 5: Gebruik meerdere maten kannen
Werk om spillage te voorkomen met meerdere maten kannen zodat je direct de juiste hoeveelheid opschuimt.