Het onderwerp is inmiddels cliché, maar voor de meeste ondernemers niet minder urgent: het personeelstekort. De geijkte paden via vacatures en uitzendbureaus bieden vaak onvoldoende soelaas. Entree vroeg experts en ervaringsdeskundigen naar vijf kansrijke mogelijkheden.
Tekst: Janneke Vermeulen
Foto’s: o.a. Pim Ras
Personeel uit het buitenland
Personeel werven in het buitenland is (ook in de horeca) niet nieuw. Maar waar voorheen buitenlandse medewerkers vooral terecht kwamen in de hotellerie en in de Randstad, ziet Natalia Alvarez Pereiro nu ook interesse vanuit andere horecatakken en regio’s. Zelf kwam ze zo’n twintig jaar geleden vanuit Spanje in het Nederlandse hotelwezen werken. Inmiddels is ze een doorgewinterde horecaprofessional en zet ze haar bedrijf TRIBE NL op poten. Daarvoor werft ze zelf in Spanje horecapersoneel – van housekeeping tot supervisors – en koppelt hen aan Nederlandse horecaondernemers. “In Nederland staat een recordaantal horecavacatures open. Spanje kampt daarentegen met grote werkloosheid, vooral onder jongeren.”
De focus bij TRIBE NL ligt op samenwerking voor de lange termijn: “Veel horecaondernemers verwachten dat het personeelstekort ook na corona blijft, geven ze bij mij aan. Ik zoek daarom enerzijds naar geschikt en gemotiveerd personeel en anderzijds naar ondernemers die een stap extra willen zetten voor hun buitenlandse medewerkers. Zo vraag ik ze om hun buitenlandse personeel de eerste tijd wegwijs te maken in Nederland en huisvesting te organiseren – daarover ben ik ook in gesprek met partners.” De taalbarrière lost zich vanzelf op, denkt Alvarez Pereiro: “Veel horecamedewerkers zijn al gewend aan Engelssprekende collega’s, en ook voor gasten wordt het de komende jaren normaler.”
“Veel horecaondernemers ‘lenen’ elkaars personeel”
Collegiaal uitlenen
Steeds vaker ‘lenen’ horecaondernemers onderling elkaars werknemers. De overheid noemt dit ‘collegiaal uitlenen’. De uitlener betaalt de medewerker en de inlener vergoedt het salaris en (meestal) een kleine administratieve toeslag aan de uitlener. Betaal je extra voor het inlenen van medewerkers of maak je winst op de uitleen, dan is de Waadi (Wet Allocatie Arbeidskracht door Intermediairs) van toepassing. Daaraan zitten een paar haken en ogen. De uitlener moet bijvoorbeeld bij de KvK met de juiste SBI-code geregistreerd staan. Als inlener heb je de plicht dit te controleren. “Check dus goed met wie je in zee gaat,” adviseert Frank van Vierssen, arbeidsrechtjurist bij BDO Legal.
“Maak afspraken, onder andere over de duur van de uitleen en de beloning; die moet gelijk zijn aan die van de uitlener. En leg de afspraken vast. Dat voelt wellicht overdreven, maar voorkomt vervelende discussies achteraf. Controleer tevens goed bij je verzekeraar of de aansprakelijkheid voor ingehuurd personeel gedekt is. Als inlener ben je namelijk ook aansprakelijk voor ingehuurd personeel. De uitlener doet er goed aan om te checken of de inlener deugdelijk is verzekerd.”
Datingsite
De krachten bundelen, dat is het uitgangspunt van de Alkmaarsche Horeca Coöperatie. “Een soort datingsite”, noemt Karin Hiemstra het. Ze is restaurateur en als voorzitter van de Alkmaarse afdeling van KHN betrokken bij dit nieuwe initiatief: een online platform waar horecaondernemers en werkzoekenden elkaar kunnen vinden. Het initiatief wordt in soortgelijke vorm ook in andere steden uitgerold. Ondernemers kunnen hun wensen in het platform ingeven, waaronder de functies en rollen, het aantal gewenste uren en de kernwaarden van hun onderneming. Ze worden gematcht met werkzoekenden, die onder andere hun ervaring en beschikbaarheid kunnen aangeven. Hiemstra: “Dat kunnen studenten en scholieren zijn, maar ook nieuwkomers, zijinstromers, ouderen of arbeidsgehandicapten. Een veel bredere doelgroep dan de vijver waar individuele horecaondernemers normaal in vissen. De deelnemende werkgevers in het coöperatief betalen een beperkte bijdrage voor hun lidmaatschap.”
Met de AHC willen de initiatiefnemers hun (nieuwe) medewerkers ook beter toekomstperspectief bieden en hen betaalbaar opleiden, vertelt Hiemstra: “Van biertapcursus tot boekhoudprogramma’s, alle relevante opleidingen kopen we centraal in. Zo creëer je ook voor werkzoekenden zonder relevante ervaring een mooi loopbaanperspectief. Eind dit jaar nog moet het portaal live staan. Zestig Alkmaarse ondernemers hebben zich al aangemeld en grote f&b-merken sluiten zich ook aan.”
Gratis rijbewijs
Bij eetcafé Bij Flip in Enschede liep het personeelstekort in de pandemie zó op dat ondernemer Tom Kuijpers zijn deuren ook na beide lockdowns nog altijd niet heeft geopend. Maar hij verwacht begin volgend jaar weer te kunnen draaien dankzij een ludieke actie: al het personeel kan op kosten van de zaak een rijbewijs halen. Kuijpers: “Dat willen jongeren nu eenmaal graag. En minstens zo belangrijk: hun ouders zijn ook enorm geholpen als zij het rijbewijs niet hoeven te betalen. De sollicitanten zijn dan ook zonder uitzondering allemaal door hun ouders gewezen op de vacatures.” De animo is groot: voor vijftien plekken heeft de ondernemer al zo’n vijftig jongeren op gesprek gehad. Zij krijgen, mits ze twee jaar blijven werken, ruim twintig lessen, hun theorie-examen en één praktijkexamen vergoed. En medewerkers die hun autorijbewijs al op zak hebben, mogen hun motorrijbewijs halen.
Ook krijgt al het personeel 15% bovenop het minimumloon. Voor de rijbewijsactie sloot Kuijpers een deal met een lokale autorijschool. Hij verwacht onder de streep ongeveer quitte te spelen: “Maar het is kiezen tussen opengaan en geen winst maken, of dicht blijven. Tja, ik beschouw het maar als nevenschade van de coronacrisis.”
Nieuwe werkstructuur
Bas van Kooten, horeca-adviseur en -coach van OAMKB Horeca, pleit ervoor om de traditionele werkstructuur en functie-inhoud los te laten: “Een student Webdesign die een bijbaan heeft in de bediening kan bijvoorbeeld ook je website onderhouden. En de mise-en-place kan mogelijk gemaakt worden door een jonge moeder die alleen tijdens kantooruren wil werken. Zo vergroot je je doelgroep en geef je je team tijd om bij te tanken.”
“Laat de traditionele werkstructuur en functie-inhoud los”
Trek de werkzaamheden uit elkaar, kijk naar processen en werk met rollen in plaats van functies. En inventariseer de competenties en interesses van je medewerkers. Bijkomend voordeel van zo’n nieuw werkmodel is dat je je medewerkers niet verplicht om taken te doen waar ze geen affiniteit mee hebben. Dat komt de werkvreugde ten goede, heel belangrijk nu er om personeel gevochten wordt.” Volgens Van Kooten is deze nieuwe werkstructuur bij veel andere branches al ingeburgerd en volgt de horeca vanzelf. “De noodzaak is duidelijk. We moeten fundamenteel anders gaan denken.”
Sector moet volwassen worden
Edwin Vlek, bestuurder FNV Horeca: “De sector moet volwassen worden en zich ontdoen van de bijbaantjescultuur. Een cultuur die er voor gezorgd heeft dat de sector al jaren met een enorm personeelstekort zit opgezadeld. Een cultuur waar vaak alleen maar gekeken wordt naar wat iets kost en niet naar wat iets oplevert. En een cultuur waarin kwaliteit en de opbouw en onderhoud van een duurzaam personeelsbeleid van ondergeschikt belang zijn. Terwijl medewerkers juist hét kapitaal en de ambassadeurs van een onderneming zijn. Want hoe beter geschoold, hoe hoger de omzetten.”
Dit zijn de cijfers
Waar er vóór corona nog 424.000 werknemers in de horeca werkten waren dit er in februari 2021 nog 305.000. In de loop van het jaar kan de horeca steeds meer open en profiteerde de sector van de economische groei. Halverwege dit jaar nam het aantal banen daarom weer toe tot 400.000. Tegelijkertijd ontstonden ook weer tekorten aan onder meer barpersoneel, bediening en koks (bron: UWV).
Op de hoogte blijven van alle trends in de horeca? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
.jpg)