Camera's in je zaak: nut, noodzaak of intimiderend?

Tekst: Janneke Vermeulen

'Een noodzakelijk kwaad'

Bij Hotel Restaurant Solskin in Vlissingen hangen vier camera’s. Vooral voor de veiligheid van het personeel en de gasten. Twee bij de ingang van de zaak, één bij de achteringang en één bij de kassa. Een noodzakelijk kwaad, vertelt mede-eigenaar Cynthia van Tilburg: “Camera’s zijn het beste afschrikmiddel tegen een overval leerden we recent bij een veiligheidstraining. Een andere reden voor ons is dat ze meer zekerheid bieden. Gasten die bijvoorbeeld willen weglopen zonder te betalen bedenken zich wel tweemaal als ze weten dat ze op beeld staan. De camera’s zijn dan ook duidelijk zichtbaar en we hebben een sticker op de deur hangen.” Gelukkig gebeurt het maar zelden dat gasten weglopen. Van Tilburg: “Ik bekijk de beelden eigenlijk niet. Maar onlangs hadden we wel zo’n incident. Dan is het handig dat ik kan zien welke gasten het zijn en een waarschuwing met omschrijving naar ondernemers in de buurt kan sturen.”

Snelle ontwikkeling

Of stel je voor: een vaste gast komt binnenlopen voor een drankje. Bij de entree heeft de camera boven de ingang hem al geregistreerd. Razendsnel komt er een seintje binnen bij de bar: gast X komt binnen, zet alvast zijn favoriete cocktail klaar. Sciencefiction? De cameratechniek is de laatste jaren zo ver ontwikkeld dat het kán. Werknemersorganisatie CNV Vakmensen ziet een duidelijke stijging van het aantal vragen over cameragebruik bij onder meer hotels, restaurants en cafetaria’s. Marjolijn van Zeist, jurist bij CNV Vakmensen, vermoedt dat de oorzaak ligt bij de nieuwe mogelijkheden: “De toepassing is simpeler geworden. Ondernemers kunnen vanaf hun mobiele telefoon beelden van verschillende camera’s bekijken; er zijn geen vier grote schermen meer nodig.”

De keerzijde

Ze benadrukt dat ondernemers regelgeving goed in de gaten moeten houden. Zo hangen sommige ondernemers camera’s met geluidsfunctie op of stellen ze medewerkers vooraf niet op de hoogte. Van Zeist: “Camera’s mogen wettelijk alleen opgehangen worden als er sprake is van een ‘gerechtvaardigd belang’. Er moet dus een aanleiding zijn, bijvoorbeeld aanhoudende diefstal of een overvalgolf in de buurt en er gelden strikte voorwaarden (zie kader).”

Klachten van personeel

Van Zeist vervolgt: “Beelden mogen nooit gebruikt worden om te controleren of je medewerkers misschien fouten maken bij het werk of te lang staan te kletsen. Iemand die dan ontslag krijgt, kan dit voor de kantonrechter brengen. Ook kunnen personeelsleden in minder zware gevallen een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens. Maar veel medewerkers vinden het lastig om hun werkgever aan te spreken op oneigenlijk gebruik van camera’s.” Bij CNV Vakmensen komen geregeld klachten binnen van medewerkers over cameragebruik. Zo luidt een anonieme melding: ‘Mijn collega’s en ik worden overal gefilmd. Opnamen worden bewaard, ook geluidsopnamen. Mijn collega is al aangesproken naar aanleiding van een beeld- en geluidsopname die achteraf bekeken is door de bazin. Overal hangen camera’s, zelfs in de personeelsruimte waar wij eten.’ Volgens Van Zeist mogen camera’s niet structureel ingezet worden. Gebeurt dat wel, dan moet een werkgever een zogenaamde DPIA uitvoeren, een data protection impact assessment.

Potentie van camera's in horecazaken 

Welk doel de camera’s in horecazaken momenteel ook dienen, volgens Randall van Poelvoorde, innovatiecoach en spreker, wordt de potentie ervan bij lange na nog niet benut. Hij ziet chefs over een paar jaar bijvoorbeeld inkopen doen met een camera in de hand: “Alles wat mensen zien, zien camera’s beter. Goede camerasoftware kan het verschil zien tussen vers en minder vers eten. Zo heb je een extra kritisch oog mee.” Hij denkt dat cameratechnologie ook kan helpen bij het personeelstekort: “Niet elke horecaondernemer zal ervoor openstaan, maar je kunt robots dankzij camera’s leren hoe ze een tafel uithalen, borden moeten stapelen en die slim op een karretje zetten. Een fastfoodketen in China maakt zelfs gebruik van cameratechnologie die voorspelt wat gasten gaan bestellen. Bij het menu achter de counter hangen camera’s. Als het oog van een gast blijft hangen bij een bepaald gerecht, worden in de keuken alvast voorbereidingen getroffen.”