Ondernemen

Personeel als mede-eigenaar: 5 manieren om medewerkers te laten participeren

Personeel als mede-eigenaar
Tags: personeel

Personeel als mede-eigenaar: 5 manieren om medewerkers te laten participeren

Je kunt medewerkers op allerlei manieren laten participeren in een bedrijf om ze zo aan je te binden. Hoe regel je dat als ondernemer? Pascale Nieuwland-Jansen, directeur van SNPI (expertisecentrum voor financiële participatie) legt het uit.

Tekst: Jeannette Verleg
Foto: Pim Ras

1. Aandelen 

Aandelen zijn de meest ‘echte’ vorm van mede-eigenaarschap, compleet met rechten en plichten, stelt Nieuwland-Jansen. “Als je een aandeel hebt, heb je recht op de waardestijging, op dividend. Je mag stemmen. Je mag zelfs een agendapunt inbrengen. Aandelen creëren betrokkenheid. Maar in de praktijk heb je natuurlijk met slechts een paar procenten aandeel niet heel veel te zeggen. En werkgevers zijn er niet altijd happig op om mede- werkers mee te laten beslissen. Vooral voor overnames kan het interessant zijn. De mede-eigenaar kan dan alvast in zijn of haar rol groeien.” Belangrijk is wel om het goed te regelen. “Zie het als huwelijkse voorwaarden en denk het goed uit.”

Voordelen: “Aandelen - en ook certificaten – blijken het meeste effect te hebben op de betrokkenheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van medewerkers, omdat je hiermee vooruitkijkt in plaats van terug, zoals bij bonussen.”

Nadelen: “Wil je graag zelf alle beslissingen nemen? Dan kun je hier beter niet aan beginnen. De kosten om het te regelen kunnen in de papieren lopen.”

2. Certificaten van aandelen 

Een andere manier is het uitgeven van certificaten. Het aandeel wordt dan ondergebracht bij een STAK (Stichting Administratiekantoor, red.). Aan de STAK worden aandelen overgedragen en deze verkoopt ze vervolgens aan de werknemers. “Het lijkt een beetje op een coöperatief model”, aldus Nieuwland-Jansen. “De ondernemer bepaalt wie er mag meedoen. Alleen management, of iedereen ... Zo’n stukje mede-eigenaarschap doet iets voor de sfeer. Medewerkers zien het als een eer. Belangrijk is wel dat je het goed regelt maar niet dichttimmert met allerlei clausules. Maak het vooral een positief verhaal.”

Voordelen: “Iedereen mag meedoen. Het creëert betrokkenheid. En het is wat eenvoudiger dan aandelen, want niet elke transactie hoeft langs de notaris.”

Nadelen: “Ook hier kunnen de kosten om het te regelen in de papieren lopen en ben je net zoveel geld kwijt als bij aandelen.”

3. Opties

Opties geven het recht om aandelen tegen een vooraf bepaalde prijs in de toekomst te verzilveren. Indien de werknemer de optie wil uitoefenen dan worden de aandelen geleverd. Nieuwland-Jansen: “Omdat het bij restaurants wat meer zal gaan om betrokkenheid creëren of om overnames en minder om waardestijging, zie je deze vorm hier niet zo vaak terug. Ook is de groeicapaciteit van een restaurant wat beperkter. Bij een optie moet de koers stijgen, maar als een restaurant vol zit, is dat je maximale capaciteit. Wij zien dan ook weinig bedrijven die iets met opties willen doen.”

Voordelen: “Het is redelijk eenvoudig op te zetten en kost bij aanvang niets.”

Nadelen: “Een medewerker voelt zich niet méér betrokken dan voorheen, omdat het gaat om een recht in de toekomst. Ook is het een lastig middel om te begrijpen.”

4. Gekoppelde bonus aan de waarde van de aandelen 

Bij de gekoppelde bonus – dit heet Stock Appreciation Right (SAR of SARS) - geeft de werkgever aan de medewerker het recht op een geldbedrag waarvan de hoogte afhankelijk is van de aandelen. Op dat bedrag wordt loonheffing ingehouden en afgedragen, wat gebeurt op het moment van uitkeren. De kosten zijn aftrekbaar van de winst van de onderneming. Nieuwland-Jansen: “Als alle aandelen zijn vergeven, dan kan het interessant zijn. En als je actief met de aandelenkoers bezig bent. Maar deze variant komt in ons land niet veel voor bij kleinere bedrijven en in de horecabranche.”

Voordelen: “De effecten zijn gelijk aan een gewone winstdeling: het creëert betrokkenheid. Dit effect is wel van korte duur.”

Nadelen: “Je maakt het ingewikkelder dan strikt noodzakelijk. Als medewerker kun je geen invloed uitoefenen, dus het creëert niet meer betrokkenheid.”

5. Winstdeling 

Bij winstdeling delen de medewerkers mee in de winst. Nieuwland-Jansen: “Het is een variant waar je allerlei regels aan kunt koppelen. Wat moeten ze hebben gedaan, welke skills zijn van belang, welk percentage spreek je af? Je kunt er zelf van alles voor afspreken. Voor de horeca kan het interessant zijn, omdat het een eerste stap naar participatie kan zijn. Het is laagdrempelig, en makkelijk uit te leggen. Je kunt het bij wijze van spreken al op een bierviltje schrijven. Ook kan je het koppelen aan maanden: is het een mooie maand, dan keer je bijvoorbeeld meteen uit.”

Voordelen: “Het is makkelijk toepasbaar. De opstartkosten zijn redelijk laag. En het creëert betrokkenheid.”

Nadelen: “Het wordt belast in de hoogste schijf. En gaat iemand weg, dan kan het worden gezien als onderdeel van de arbeidsvoorwaarden, wat invloed kan hebben op de transitievergoeding.”

Twaalf bedrijven, vijftien eigenaren

Tijdens de Entree Awards zijn zes Utrechtse ondernemers uitgeroepen tot Horecaondernemers van het Jaar. De Entree-redactie vindt de vernieuwende ondernemersvorm van deze zes, waarbij ze personeel mede-eigenaar laten worden, zeer inspirerend. Het gaat om Sippien Baarsma, Jan Braam, Reinder Braam, Rob Mooiman, Wichert van Rijn en Marco Schreutelkamp (niet allemaal op de foto). Zij zijn mede-eigenaar van twaalf bedrijven (o.a. The Streetfood Club, Carmel Market, WT Urban Kitchen, Ruby Rose in Utrecht en The Streetfood Club in Breda).

Elk bedrijf heeft daarnaast nog andere actieve eigenaren. Hoe dat zit? De zes vissen talenten uit hun zaken en geven hen de kans om te ondernemen. Zo zijn Wes Schreutelkamp en Joost Bergsteijn ook mede-eigenaar van The Streetfood Club in Utrecht en Breda en vier andere zaken. En Norbert Zunnebeld en Menno van der Pol weer van WT Urban Kitchen in Utrecht en nog twee restaurants. In totaal zijn er vijftien eigenaren, waarvan de club van zes de ‘spil’ is en deze manier van ondernemen initieert.

Utrecht mede-eigenaren 3jpeg

Artikel delen