Personeel als mede-eigenaar: 5 manieren om werknemers te laten participeren

Aandelen zijn de meest ‘echte’ vorm van mede-eigenaarschap, compleet met rechten en plichten, stelt Nieuwland-Jansen. “Als je een aandeel hebt, heb je recht op de waardestijging en op dividend. Je mag stemmen en zelfs een agendapunt inbrengen. Aandelen crëeren betrokkenheid. Maar in de praktijk heb je met slechts een paar procenten aandeel niet veel te zeggen. Werkgevers zijn er niet altijd happig op om medewerkers mee te laten beslissen. Vooral voor overnames kan het interessant zijn, omdat de mede-eigenaar dan alvast in zijn of haar rol groeit.” Belangrijk is wel om het goed te regelen. “Zie het als huwelijkse voorwaarden en denk het goed uit.”

Voordelen: “Aandelen - en ook certificaten – blijken het meeste effect te hebben op de betrokkenheid en het verantwoordelijkheidsgevoel van medewerkers, omdat je hiermee vooruitkijkt in plaats van terug, zoals bij bonussen.”

Nadelen: “Wil je graag zelf alle beslissingen nemen? Dan kun je hier beter niet aan beginnen. De kosten om het te regelen kunnen in de papieren lopen.”

2. Certificaten van aandelen 

Een andere manier is het uitgeven van certificaten. Het aandeel wordt dan ondergebracht bij een STAK (Stichting Administratiekantoor). Aan de STAK worden aandelen overgedragen en deze verkoopt ze vervolgens aan de werknemers. “Het lijkt een beetje op een coöperatief model”, aldus Nieuwland-Jansen. “De ondernemer bepaalt wie er mag meedoen: alleen management, of iedereen. Zo’n stukje mede-eigenaarschap doet iets voor de sfeer. Medewerkers zien het als een eer. Belangrijk is wel dat je het goed regelt maar niet dichttimmert met allerlei clausules. Maak het vooral een positief verhaal.”

Voordelen: “Iedereen mag meedoen. Het creëert betrokkenheid. En het is wat eenvoudiger dan aandelen, want niet elke transactie hoeft langs de notaris.”

Nadelen: “Ook hier kunnen de kosten om het te regelen in de papieren lopen en ben je net zoveel geld kwijt als bij aandelen.”

*Tekst gaat verder onder het kader.

4. Gekoppelde bonus aan de waarde van de aandelen 

Bij de gekoppelde bonus – dit heet Stock Appreciation Right (SAR of SARS) - geeft de werkgever aan de medewerker het recht op een geldbedrag waarvan de hoogte afhankelijk is van de aandelen. Dit wordt berekend als het verschil tussen de startwaarde en de actuele waarde van de aandelen op het moment van uitbetaling. Op dat bedrag wordt loonheffing ingehouden en afgedragen, wat gebeurt op het moment van uitkeren. De kosten zijn aftrekbaar van de winst van de onderneming. Nieuwland-Jansen: “Als alle aandelen zijn vergeven, dan kan het interessant zijn. En als je actief met de aandelenkoers bezig bent. Maar deze variant komt in ons land niet veel voor bij kleinere bedrijven.”

Voordelen: “De effecten zijn gelijk aan een gewone winstdeling: het creëert betrokkenheid. Dit effect is wel van korte duur.”

Nadelen: “Je maakt het ingewikkelder dan strikt noodzakelijk. Als medewerker kun je geen invloed uitoefenen, dus het creëert niet meer betrokkenheid.”