Rick Kempen over de bierwereld: 'De uitbundigheid is verdwenen'

Tekst: Gerard Molenaar

Het is niet alleen de nasleep van de pandemie – tot nu toe steeds als belangrijkste oorzaak genoemd – die voor problemen zorgt in de bierwereld. De prijzen van grondstoffen, energie en transport zijn de afgelopen jaren fors gestegen. Ook dat is niet nieuw. “Alles wat maar duurder kon worden, is duur geworden”, legt Kempen uit. “Consumenten zijn murw gebeukt. Ze voelen de pijn die al aanwezig was in de markt nu in versterkte mate.” Bedrijven die al kwetsbaar waren, worden nu geconfronteerd met de harde realiteit. “Veel bedrijven die het al lastig hadden, konden tijdelijk overleven dankzij de coronasteun, maar zaten niet in een gunstige uitgangspositie. Nu zien we dat er slachtoffers vallen.”

Geen hoopgevende cijfers

Hoewel Kempen geen exacte cijfers durft te geven over het aantal brouwerijen dat zal sluiten, schetst hij een somber beeld. “Zelfs de grote brouwerijen publiceren cijfers die niet hoopgevend zijn, dus je kunt je voorstellen dat het bij kleinere brouwerijen nog erger is.” Hij voorspelt dat slechts een klein aantal brouwerijen in Nederland een gezond jaar zal draaien. “Van de ongeveer 950 brouwerijen zou het me verbazen als er meer dan 25 zijn die een positief resultaat laten zien.”

Volgens Kempen is dit niet alleen te wijten aan de economische omstandigheden, maar ook aan een gebrek aan ondernemerschap. “De brouwerijen die nu nog goed draaien, zijn die met een lokale relevantie. Zij richten zich niet op de wereldmarkt, maar bouwen aan een trouwe lokale klantenkring. Het zijn juist deze brouwerijen die zullen overleven.”

Een ander zorgwekkend teken dat Kempen ziet, is de annulering van festivals of op z'n minst de terugloop van het aantal bezoekers. Als voorbeeld noemt hij het bekende Brusselse festival BXL Beerfest, dat dit jaar voor het laatst zal worden gehouden. “Ze krijgen het financieel niet rond en stoppen er dus mee”, zegt hij. “Het is tekenend voor de hele sector, dat zelfs grote festivals moeite hebben om rendabel te zijn.”

Tekst loopt door onder foto

Bierambassadeur Rick Kempen

Kwaliteit moet beter

Een ander probleem dat de bierambassadeur van Bier&cO aankaart, is de kwaliteit van de bieren. “Het is een mirakel dat de algehele kwaliteit nog steeds zo droevig is en dat wat kwalitatief goed is, vaak weinig onderscheidend is”, zegt hij. Ondanks dat er al jaren signalen zijn dat de kwaliteit van veel kleine brouwerijen ondermaats is, lijkt er weinig te veranderen. “De nieuwe voorzitter van CRAFT kondigde aan dat hij van kwaliteit een speerpunt wil maken, maar dat had acht jaar geleden al moeten gebeuren.”

Kempen wijst erop dat veel kleine brouwers niet openstaan voor kritiek en dat het ze al helemaal aan zelfkritiek ontbreekt. “Mensen staan niet open voor het besef dat je altijd beter kunt. Dat maakt het des te pijnlijker wanneer bedrijven verdwijnen, maar het is ook terecht als je ondermaatse kwaliteit levert.”

Rick Kempen aan het werk als bierambassadeur. Hier bij een training in Albanië.

Strijd om tapkranen

Naast kwaliteit is er nog een ander probleem dat kleinere brouwers in de weg zit: de dominantie van de grote brouwerijen. In tijden van economische onzekerheid trekken grote brouwers de teugels strakker aan. Ze hebben het moeilijker, en dat merken de kleinere spelers op de markt. “Het is als kleine brouwer lastiger geworden om je bier op tap te krijgen”, vertelt Kempen.

Horecaondernemers die financiële hulp nodig hebben, komen vaak bij de grote brouwerijen uit. “De wetenschap is dat als een horecabedrijf financiering nodig heeft, ze vaak bij een brouwerij aankloppen omdat banken die kredieten niet willen verstrekken”, legt hij uit. Dit betekent echter ook dat diezelfde brouwerijen vaak eisen stellen aan de tapkranen. “Als je als ondernemer je vrijheid wilt behouden, moet je zorgen dat je eigen financiering op orde is.”

Tekst loopt door onder foto

Lichtpuntjes

Ondanks de donkere wolken, ziet Kempen toch lichtpuntjes. Het succes van een brouwerij hangt volgens hem grotendeels af van goed ondernemerschap. Hij wijst op horecaondernemers die hun marges anders berekenen om de stijgende kosten het hoofd te bieden. Een voorbeeld daarvan zijn de ondernemers van De Markies, die kwalitatief zwakke brouwerijen buiten de deur houden en voor een Belgisch blond op de tap kiezen boven een blond van een Nederlandse brouwer, omdat de kwaliteit gegarandeerd is en de kosten lager zijn.

“Het is een goed voorbeeld van ondernemerschap: mensen die goed kijken naar de markt en reageren op ontwikkelingen.” Dit is iets wat volgens Kempen veel kleine brouwerijen missen. “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Veel brouwers klagen over hun problemen, maar pakken de kern van die problemen niet aan.”

Hij benadrukt dat ondernemerschap meer is dan passie alleen. “Hoe groot je passie ook is, als je niet met een ondernemersbril naar je activiteiten kijkt, ben je gedoemd te mislukken.”

Overheid werkt niet mee

De uitdagingen in de bierwereld zijn niet alleen beperkt tot Nederland. Ook in België en het Verenigd Koninkrijk zijn er vergelijkbare problemen. Veel Belgische brouwers krijgen klappen in de exportmarkt, en in Engeland zet de kaalslag onder brouwerijen door. Kempen wijst ook op de rol van overheden die met belastingverhogingen en regelgeving de situatie voor ondernemers in de brouwindustrie niet verbeteren. “Ondernemers in de horeca en brouwindustrie hebben al jaren te maken met een niet-meewerkende overheid.”

Mooi weer

Ondanks alles blijft Kempen optimistisch. “Er zijn nog steeds genoeg mensen die het goed voor elkaar hebben”, zegt hij. Maar de sfeer is veranderd. “De uitbundigheid is weg, zowel bij consumenten als bij producenten. Iedereen zit met samengeknepen billen te kijken wat er gaat gebeuren.”

Toch gelooft hij dat deze donkere periode uiteindelijk zal leiden tot een sterker brouwlandschap. “Het gaat nog veel ellende geven, maar het wordt uiteindelijk weer mooi weer. De brouwerijen die nu overleven, zullen sterker uit de strijd komen.”

Hij sluit dan ook positief af: “Er komt een tijd dat we weer in de zon staan met een fantastisch mooi, onderscheidend en betaalbaar glas bier, gebrouwen door brouwerijen die weten wat ze doen.”